Vê tê vê chấm o rờ gờ và nỗi nhớ ông ngoại

• Trần Phan

Ông ngoại mất cách đây đã lâu nhưng thỉnh thoảng xem thời sự hoặc sau khi kết thúc một chương trình trên truyền hình tôi lại nhớ… ông quá đỗi. Bạn bè sẽ cho rằng điều đó quá tốt và tôi là một đứa cháu ngoan. Hì hì, các bạn mà nghĩ thế thì Trần Phan sướng rêm. Thế nhưng, tôi biết mọi người thắc mắc là cái việc tôi nhớ ông ngoại thì mắc mớ chi tới cái ti-vi. Xin thưa, có đấy, tại tôi chưa nói hết. Chả là lâu lâu chương trình thời sự đưa tin về cuộc họp của nhóm Gờ bảy (G7) hoặc là kết thúc mỗi chương trình, phát thanh viên thường nói: “để biết thêm thông tin chi tiết, các bạn truy cập vào oép sai đấp liu đấp liu đấp liu chấm vê tê vê chấm o rờ gờ chấm vi en” (website: http://www.vtv.org.vn), hoặc “để tham gia, xin mời các bạn gửi tin nhắn với cú pháp dờ rờ mờ (DRM) dấu cách…” và nhiều cái đại loại như vậy. Đó là điểm mấu chốt trong mối liên hệ tôi –> ti-vi –> ông ngoại.

Trước khi tôi nói rõ vì sao lại nhớ, tôi xin nói sơ sơ về ông ngoại tôi một chút. Ông là một người Tây học, thông thạo cả tiếng Trung, tiếng Pháp và tất nhiên là cả tiếng Việt. Tôi nói vậy không có ý khoe khoang mà muốn chứng minh rằng những gì ông ấy dạy tôi từ những ngày còn bé không đến nỗi là lẩm cẩm.

Ngày ấy, khi cầm tay cho tôi viết những nét chữ đầu đời, ông dạy, chữ bê có hình thái chữ là B, nhớ (ông nhấn mạnh) là chữ bê không phải bờ; đây là chữ xê có hình thái chữ là C, xê không phải cờ. Ông dạy tôi phải phân biệt đâu là tên gọi của chữ, đâu là âm đọc. B là chữ bê, có âm đọc là bờ; C là chữ xê, có âm đọc là cờ. Âm đọc chỉ có khi nó đứng trong một tổ hợp thành từ như Ba (bờ a ba), Cơm (cờ ơm cơm), không có chữ nào là chữ bờ, không có chữ nào là chữ cờ,…

Đó là những chuyện lâu lắm rồi thế mà không hiểu những lời dạy của ông về hình thái, tên gọi, âm đọc của chữ,… vẫn theo tôi đến bây giờ. Tôi không phải là nhà ngôn ngữ, không có điều kiện nghiên cứu sâu nên mãi cho đến gần đây, tôi vẫn tin những điều ông nói là đúng.

Bây giờ quay lại với cái ti-vi. Cái cách mà phát thanh viên thường nói “đấp liu đấp liu đấp liu chấm vê tê vê chấm o rờ gờ chấm vi en” nghe thật ngô nghê.

Thứ nhất, không biết là họ đang phát âm theo tiếng nước nào. Đầu và cuối lơ lớ tiếng Anh còn khúc giữa thì hình như là tiếng Việt;

Thứ hai, tôi nói khúc giữa hình như là tiếng Việt vì bản thân khúc này cũng không thống nhất. Nếu không phân biệt được đâu là tên gọi của chữ, đâu là âm đọc và âm đọc có khi nào thì ít nhất khi đọc cũng phải thống nhất là: vờ tờ vờ (chấm) o rờ gờ hoặc vê tê vê (chấm) o errơ giê;

Thứ ba, dẫu biết rằng đọc o rờ gờ là không đúng (theo những gì ông ngoại tôi dạy) nhưng nếu đọc vờ tờ vờ (chấm) o rờ gờ ít ra nó cũng có sau có trước và khiến người nghe còn có một chút gì đó được tôn trọng. Đằng này đã vê tê vê, o rờ gờ thì thật đã chẳng ra làm sao mà còn chấm vi en thì Alexandre de Rhodes phải đội mồ dậy để nhận tổ.

Thật lòng, những lần đầu nghe, tôi hết sức ngỡ ngàng. Cái tệ hại là không biết tôi có giống mẹ Tăng Sâm hay không mà nghe riết cũng thành quen và chính tôi cũng “đấp liu đấp liu đấp liu chấm vê tê vê chấm o rờ gờ chấm vi en” khi nào không hay.

Cứ thế, nỗi nhớ ông ngoại của tôi cứ ngày một thêm nhiều. Tôi nhớ ông thì cũng chẳng sao, điều ray rứt là gần đây tôi không những nhớ mà còn nghi ngờ cả những chữ nghĩa ông dạy tôi từ sự đúc kết qua 70 ta học và 05 năm tây học. Tôi muốn tin ông cũng không được vì ông chỉ dạy cho riêng tôi còn ti-vi thì đang… dạy cho cả nước.

Đấy thấy chưa! Lại Gờ bảy, lại “đấp liu đấp liu đấp liu chấm vê tê vê chấm o rờ gờ chấm vi en”, lại dờ rờ mờ,…Ông ngoại ơi ông ngoại! Cháu nhớ ông…

.

.